در این مقاله قصد داریم تا به صورت کلی مسائل و مباحث مربوط به ثبت شرکت و تاسیس شرکت، تغییرات شرکتها، علائم تجاری، طرحهای صنعتی و اختراعات، اخذ کارت بازرگانی و کارت عضویت اتاق بازرگانی، پلمب دفاتر، اخذ جواز تاسیس و جواز یا پروانه کسب، پروانه بهر برداری، سیب سلامت، استاندارد، تاسیس و تغییرات شخصیتهای حقوقی قابل ثبت و دیگر مسائل مرتبط را بررسی و به صورت اجمالی توصیف نماییم.
۱٫ معنی ، مفهوم و تعریف شرکت ها
۱٫۱ معنای کلمه شرکت در فرهنگ لغت
کلمه شرکت در فرهنگ لغت به معنای شریک شدن؛ انباز گشتن؛ هم دست شدن با یکدیگر در کاری میباشد.
۱٫۲ مترادف کلمه شرکت
مترادف کلمه شرکت کلمات کارتل، کمپانی، کنسرسیوم، انبازی، شراکت میباشد.
۱٫۳ کلمات برابر با کلمه شرکت در زبان فارسی
کلمات برابر با کلمه شرکت در زبان فارسی کلمات با همان ، همبازی ، همستان ، هنباز میباشد.
۱٫۴ کلمات برابر با کلمه شرکت در زبان انگلیسی
company , concern, consortium , firm, partnership
۱٫۵ کلمات برابر با کلمه شرکت در زبان عربی
رابطة , شرکة , مجتمع , يد
۱٫۶ تعریف شرکت در اصطلاح حقوقیها، قانون مدنی و قانون تجارت
در اصطلاح و قانون مدنی ، شرکت به شرایط یا توافقی گفته می شود که بر مبنای آن دو یا چند نفر چه به صورت قهری و چه به صورت اختیاری در کار یا مالی با هم شریک میشوند و تا زمانی که تفکیک و خروج از شرکت صورت نگرفته است، در سود و زیان حاصل از شرکت به نسبت و میزان شراکتشان سهیم هستند؛ در ضمن شرکت شخصیتی جدا از شرکاء نیز ندارد.
نکته : در واقع تعریف و معنای، لفظ و عمل شراکت در مال یا امری خاص، که توسط شرکاء از قبل مشخص میشود، با عنوان شرکت تعریف شده است.
حال با در نظر گرفتن مطلب ذکر شده باید دانست که اصولا در عرف و نزد افراد جامعه همین تعریف از شرکت جا افتاده است، چرا که بر عکس تعریفی که قانون مدنی و عرف از شرکت دارند، قانون تجارت شرکتها را اولا دارای شخصیتی جدا از موسسین و شرکاء آن در نظر میگیرد و ثانیا بلا استثناء برای شرکتها ذات تجاری و بازرگانی بودن را مطرح کرده است و تاکید میکند که این ویژگی ذاتی در نظر گرفته شده به هیچ عنوان قابل ذایل شدن نیست، حتی اگر موضوع فعالیت شرکتها مواردی به جز امور تجاری و بازرگانی باشد.
بنایراین نتیجه میگیریم که وقتی در جامعه حرف از ثبت شرکت و تاسیس شرکت میشود اصولا افراد تعریف قانون مدنی را در ذهن دارند و با توجه به آن است که درخواست میکنند تا برایشان اقدام به ثبت شرکتی با موضوع فعالیت تجاری یا بازرگانی شود ، وگر نه اینکه اگر تعریف قانون تجارت را میدانستند و اگر نکته آن که در هر حالتی و ذاتا شرکتهایی که تشکیل و در سازمان ثبت شرکتها که زیر مجموعه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است به ثبت میرسند ، خود به خود تاجر و بازرگان به حساب می آیند حتی با اینکه در این حوزه هیچگونه فعالیتی نداشته باشند.
۲٫ انواع شرکت
طبق ماده ۲۰ قانون تجارت مصوب ۱۳۱۱ شرکت های تجارتی به ۷ قسم تقسیم شده اند؛
- شرکت های سهامی (که خود به ۲ نوع شرکت های سهامی خاص و شرکت های سهامی عام تقسیم می شوند)
- شرکت های با مسئولیت محدود
- شرکت های تضامنی
- شرکت های مختلط غیر سهامی
- شرکت های مختلط سهامی
- شرکت های نسبی
- شرکت های تعاونی تولید و مصرف
علاوه بر شرکت هایی که نام برده شد و در قانون تجارت به عنوان شرکت های تجاری که شخصیتی جدا از موسسین خود پس از تاسیس به دست می آورند شناخته می شوند ، در بحث حقوق خصوصی شخصیت های حقوقی دیگری هم داریم که با استقلال به فعالیت می پردازند از جمله موسسات غیر تجاری.
۳٫ قواعد و ویژگیهای انواع شرکتها
۱٫۱ شرکت های سهامی
شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تبدیل و تقسیم می شود و مسئولیت شرکاء و موسسین آن که در اصطلاح سهامدار نامیده می شوند صرفا به میزان ارزش اسمی کل سهام آنها می باشد و بیش از آن مسئولیت و تعهدی ندارند. (ماده ۱ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ مطالعه شود)
نکته : البته در مواردی که قوانین تصویب شده موخر وجود دارد ، اجرای این قوانین ارجحیت داشته و در این صورت مدیران و حتی سهامداران ممکن است نسبت به بدهی های شرکت بیش از میزان ارزش سهامی که در این نوع از شرکت ها دارند مسئولیت پیدا کنند. (مانند قوانین بیمه ، مالیات ، کار ، شهرداری و غیره)
برگه سهم در شرکتهای سهامی
در شرکت های سهامی پس از ثبت شرکت ، از طرف شرکت برگه سهام برای ایشان صادر می شود که اوراق سهام باید متحد الشکل و چاپی و دارای شماره ترتیب باشند و به امضای لااقل دو نفر که به موجب مقررات اساسنامه تعیین می شوند برسد. (مواد ۲۵ و ۲۸ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ مطالعه شود)
در برگ سهم چه نکاتی باید ذکر شود؟
- نام شرکت و شماره ثبت آن در دفتر ثبت شرکت ها ؛
- مبلغ سرمایه ثبت شده و مقدار پرداخت شده آن ؛
- تعیین نوع سهم ؛
- مبلغ اسمی سهم و مقدار پرداخت شده آن ؛
- تعداد سهامی که هر ورقه نماینده آن است. (ماده ۲۶ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ مطالعه شود)
نوع سهم ها ممکن است بانام و یا بینام باشد.
ذات شرکتهای سهامی
شرکت های سهامی مانند دیگر شرکت های تعریف شده در قانون تجارت ذاتا تاجر و بازرگان بوده و کلیه معاملات شان تجاری محسوب می شود ولو اینکه موضوع فعالیت آنها اموری غیر از امور تجاری و بازرگانی باشد. (ماده ۲ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ مطالعه شود)
تعداد سهام داران در شرکت سهامی چند نفر است؟
طبق قانون در شرکت های سهامی تعداد سهامداران نباید از ۳ نفر کمتر باشد. (ماده ۳ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ مطالعه شود)
مجامع شرکتهای سهامی
در شرکت های سهامی سه نوع مجمع قابل برگزاری تعریف شده است ، که شامل مجمع عمومی موسسین ، مجمع عمومی عادی و مجمع عمومی فوق العاده میباشد. (ماده ۷۳ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ مطالعه شود)
مجمع عمومی موسسین صرفا یک مرتبه و فقط در زمان تاسیس شرکت تشکیل می شود ؛ اما مجامع عمومی عادی و فوق العاده بسته به نوع تغییرات و شرایط تا قبل از ، از بین رفتن کامل شرکت قابلیت برگزاری دارند.
در این مجامع باید قبل از به رسمیت شناختن و جهت قانونی برگزار شدنشان هیئت رئیسه ای شامل حداقل یک نفر رئیس ، دو نفر ناظر و یک نفر منشی انتخاب کرد تا ریاست جلسه را در دست بگیرند و موارد لازم را به بحث و بررسی بگذارند ؛ همچنین باید بدانیم که در هیئت رئیسه ، رئیس و ناظرین حتما باید از بین سهامدار انتخاب شوند اما سهامدار بودن منشی الزامی نیست. (ماده ۱۰۱ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ مطالعه شود)
شرکتهای سهامی به ۲ دسته تقسیم میشوند.
شرکت سهامی عام
شرکتی که موسسین آن از طریق فروش و عرضه تعدادی از سهام شرکت به مردم ، سرمایه شرکت را تامین می کنند. (ماده ۴ لایحه اصلاحی قانون تجارت مصوب سال ۱۳۴۷ مطالعه شود)